به نقل از «ایمنا»

دیر گچین؛ کاروانسرایی جهانی اما مهجور

تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۱۳۰۶۲

انتشار خبر ثبت فهرست کاروانسرای دیر گچین در میان میراث جهانی، اسم این کاروانسرای قدیمی قم را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته است، اما کمتر کسی به روزگار مهجور و غبار گرفته‌اش اشاره می‌کند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، برای رسیدن به مادر کاروانسراهای ایران باید وارد محور قم گرمسار شد، پس از طی کردن حدود ۷۰ کیلومتر و رد کردن نشانه‌های تالاب مره در اطراف جاده، وارد یک مسیر فرعی و خاکی می‌شویم، در میانه راه یک دور راهی می‌بینیم که تابلوی کوچک زنگ‌زده‌ای در آن قرار گرفته است؛ از سمت راست راه خود را به سمت ساختمان قدیمی بزرگی ادامه می‌دهیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به‌جز ناهمواری راه و نبود یک تابلوی راهنمای مناسب، رسیدن به در بزرگ چوبی کاروانسرا با انبوهی از رازهای ناگفته همراه است. دری که چند قفل بزرگ آهنی بر آن زده شده است و حال‌وروزش نشان از فرسودگی مادر کاروانسراهای ایران دارد.

کاروانسرای دیر گچین که در راه باستان قم به ری قرار دارد، در عهد ساسانی و در مساحت ۱۲۰۰۰ مترمربع احداث شده است. این کاروانسرای هزار و ۷۵۰ ساله در دوره‌های سلجوقی و صفوی مرمت شده است و آخرین مرمت آن به سال ۱۳۸۳ بازمی‌گردد.

انتشار خبر ثبت فهرست کاروانسرای دیر گچین در میان میراث جهانی، اسم این کاروانسرای قدیمی قم را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته اما کمتر کسی به روزگار مهجور و غبار گرفته‌اش اشاره می‌کند.

اگر بتوانی راهی برای باز کردن قفل‌های آهنین درب کاروانسرا پیدا کنی، وارد دهلیزی می‌شوی که با ضرباهنگ زیبای آجرها تزیین‌شده است. پا گذاشتن به حیاط با دیدن حوض کوچک و چاهی در وسط همراه است. کنار چاه که می‌روی، برائت جالب است که چه کسانی در طول هزاران سال در میانه سفری طولانی در قلب بیابان به امید این چاه و این آب‌خنک پا به کاروانسرای جاده ابریشم گذاشته‌اند.

وارد شدن به گوشواره‌ها شبیه رفتن در تونل زمان است. برخی حجره‌های کوچکی هستند که برای میهمانان خاص تدارک دید شده‌اند و برخی دیگر سالن‌هایی بزرگ با یک شاه‌نشین کوچک در قسمت شمالی. جایی که احتمالاً کاروان‌سالار و بزرگان کاروان در آن به غذا خوردن مشغول شده و سفره بزرگی روی زمین برای خدمه و مردم عادی پهن است.

همه حجره‌های بزرگ و کوچک با سقف‌های آجری‌شان، دریچه‌ای برای هدایت نور خورشید دارند. دریچه‌ای که احتمالاً به‌جز تأمین روشنایی، نشان از گذر ساعات روز بوده و شب‌نشینان را به صبح بشارت می‌داده است.

از درب چوبی بزرگ کاروانسرا که قدری فاصله بگیری، به بنای آب‌انبار برمی‌خوری. آب‌انباری شبیه به تمام آنچه درگذشته دیده‌ای اما خالی و خاک گرفته. درب زنگ‌زده را که باز می‌کنی و از پله‌ها پایین می‌روی. فضا خالی‌تر از تصورت است.

در کاروانسرای دیر گچین حکمت معماری ایرانی را به تمام خواهی دید. فضایی که شاخص‌های زیبایی، کارایی و سادگی را با هم ادغام کرده است. در جنوب شرقی کاروانسرا مسجد قرار دارد که بنای آن مربوط به دوره ساسانی و محراب آن متعلق به دوره سلجوقی است. مانند بسیاری از مساجد عهد اسلامی، گویا این بنا هم در دوره ساسانی آتشکده بوده که با تغییراتی اندک به مسجد تغییریافته است.

درگذر از دهلیزهای تودرتوی کاروانسرا به بنای حمام می‌رسی که دارای خزینه‌ای در وسط بوده و تمام اجزای یک حمام کامل سنتی را مانند سربینه، سرویس بهداشتی، گرمخانه و … در خود جای‌داده است.

در گذر از دالان‌هایی که هیاهوی کاروانیان هزاران سال قبل را به گوشت می‌رساند، به گورستان کوچکی خواهی رسید که بخشی از بنای این کاروانسرا و نشان‌دهنده تدبیر سازندگانش است. آسیاب سنگی، شتربان، حجره‌ها، کوره آجرپزی، آب‌بند و … دیگر بخش‌های این بنای ارزشمند هستند؛ بنایی که دیواری به‌طور ۸۰ متر و ارتفاع ۵ متر آن را احاطه کرده است.

علی‌رضا ارجمندی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم در توضیح ثبت جهانی کاروانسرای دیرگچین قم می‌گوید: پرونده «کاروانسراهای ایران» به‌عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسید.

به گفته وی، در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان در حال برگزاری است، پرونده «کاروانسراهای ایران» تأیید شد و کاروانسرای دیر گچین قم به ثبت جهانی رسید.

ارجمندی با اشاره به اینکه دِیرِ گچین کاروانسرایی در ایران است که بر سر راه جاده تاریخی ری به قم در مرکز پارک ملی کویر قرار دارد گفت: دیر گچین یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای ایران است و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر باعث شده آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنامند.

وی ادامه داد: این کاروانسرا در بخش مرکزی شهرستان قم، ۸۰ کیلومتری شمال شرقی شهر قم و ۳۵ کیلومتری جنوب غربی ورامین واقع‌شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم در رابطه با وجه‌تسمیه این کاروانسرا گفت: این بنا را به خاطر داشتنِ گنبدی از جنس گچ دیر گچین نامیده‌اند، اما اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد.

مسیر کنونی دیر گچین که قسمتی را راه باستانی قم به ری است، از داخل شهر قم و از محله دروازه ری آغاز می‌شده که بنایی باستانی در ورودی شهر در آن قرار داشته است. رونق تردد قم به تهران در دوران قاجاریه موجب می‌شود امین السطان، راه جدید شوسه قم به تهران را که منطبق بر بخشی از مسیر فعلی است، احداث کند. از آن زمان راه باستانی قم به ری که بخشی از جاده موسوم به دیر بوده و تا اصفهان امتداد داشته متروکه می‌شود.

این متروکه بودن تا یک دهه گذشته نیز ادامه داشت و بزرگ‌ترین کاروانسرای کشور با قدمت نزدیک به دو هزار سال تبدیل به محل اتراق گله‌های شتر شد تا اینکه یک دوره مرمت در این کاروانسرا آغاز شد و در دوره‌ای نیز برای بهره‌برداری به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شد. سال ۱۳۹۴ مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان قم خبر از احیای کاروانسرای دیرگچین و الحاق ۲۰ هکتار از زمین‌های اطراف به این کاروانسرا می‌دهد اما این رؤیا نیز ناتمام رها می‌شود.

این روزها اما کاروانسرای دیرگچین با همه الحاقات تاریخی‌اش، خالی و بدون کاربری مانده و درب‌هایش به روی بازدیدکنندگان بسته است. احداث آزادراه قم گرمسار و رونق کویرگردی در این منطقه و شهرت آسمان مسحورکننده شب‌های دیرگچین هم نتوانست از این مهجوریت بکاهد. حالا باید دید با ثبت جهانی این اثر، آیا دوران خلوتش به پایان خواهد رسید؟

کد خبر 689580

منبع: ایمنا

کلیدواژه: قم کلانشهر قم ميراث فرهنگي وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ثبت جهانی میراث ناملموس ثبت جهانی میراث فرهنگی کاروانسرا کاروانسرا های ایران کاروانسرای دیر گچین میراث فرهنگی قم راه ابريشم هویت ایرانی اسلامی معماری ایرانی اسلامی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق کاروانسرای دیر گچین کاروانسراهای ایران ثبت جهانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۱۳۰۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قهرمانی ایران در رقابت های جهانی والیبال دانش آموزی

والیبال ایران در رده های پایه در سطح جهانی یک قهرمانی دیگر به دست آورد. 

طرفداری | تیم ملی والیبال دانش آموزی ایران یک قهرمانی مهم را به دست آورد. 

تیم‌ملی والیبال دانش‌آموزی ایران که با شش پیروزی پیاپی مقابل اوگاندا، آلمان، بلژیک، هلند، ایتالیا و چین تایپه به فینال رقابت‌های دانش آموزان جهان راه یافته بود، در فینال هم 3 بر 0 آلمان را شکست داد و قهرمان والیبال دانش‌آموزان جهان شد.

 

از دست ندهید ????????????????????????

عبدالکریم حسن هم نامش را تغییر داد اعتراض سرمربی چلسی: VAR به فوتبال ضرر زده است آقای الگری سال بعد هم در تیم ما بمان! درگیری صلاح با کلوپ: ساکت شو!